Edukacja seksualna dzieci powinna rozpoczynać się w wieku przedszkolnym

Według badania przeprowadzanego we wrześniu 2020 r. na grupie 1655 osób w Republice Czeskiej przez lek. seksuolożkę lek. seksuolożki Petrę Sejbalovą oraz lek. Janę Martincovą, autorkę książek z zakresu edukacji seksualne, "12 proc. dzieci, które nie ukończyły 10. roku życia trafiało na strony pornograficzne". "To pokazuje, że ochrona przed przemocą seksualną powinna rozpoczynać się nawet przed ósmym rokiem życia" - powiedziała PAP psychoterapeutka, seksuolog dr Alicja Długołęcka z Centrum Terapii Lwa-Starowicza.

Według ekspertki edukacja seksualna dzieci powinna rozpoczynać się już w wieku przedszkolnym. Wyjaśniła, że na tym etapie rozwoju chodzi przed wszystkim o nauczenie je rozpoznawania części intymnych, zachowań intymnych i stawiania granic.

"Dziecko powinno umieć stawiać świadomie granice cielesne po zakończeniu treningu czystości, czyli w okolicy czterech, pięciu lat. Jest to przeważnie czas, kiedy idą one do przedszkola. Zadaniem rodziców jest nauczenie je wówczas w oparciu o funkcjonujące u nas wzorce kulturowe zasad dotyczących, np. nagości, a więc że nie rozbieramy się do naga wszędzie, że osoba dorosła nie powinna się rozbierać przy dziecku (...), że nikt nie powinien je zachęcać czy prosić, żeby się rozbierało, że dorosły nie powinien dotykać przy nim swoich części intymnych, a tym bardziej nie powinien dotykać jego części intymnych" - powiedziała seksuolog.

Zaznaczył, że poza stawianiem granic, ważne jest także stworzenie przestrzeni zaufania, która pozwoli dziecku przyjść i porozmawiać z osobą dorosłą o tym, co go spotkało, czy co aktualnie przeżywa.

"Jeżeli nie stworzymy porozumienia z córką czy synem w wieku przedszkolnym czy wczesnoszkolnym, to nie możemy spodziewać się, że mając jedenaście czy piętnaście lat poinformuje nas, co spotkało go w sieci, jakie otrzymał propozycje, czy jak go potraktowano" - wskazała Długołęcka.

Powiedziała, że krytycznym momentem jest wiek między dziesiątym a 11. rokiem u dziecka, kiedy wymyka się ono spod kontroli rodzicielskiej i zaczyna interesować się kwestiami związanymi z cielesnością, z seksualnością.

"Apogeum tego procesu przypada obecnie na czwartą, piątą klasę szkoły podstawowej, kiedy zwłaszcza chłopcy chcą zaimponować pokazują sobie różne wirale z bardzo nietypowymi zachowaniami seksualnymi. Na tym etapie rozwoju osobowego jest wyraz buntu, a nie sposób na pobudzenie seksualne" - wyjaśniła dr Długołęcka.

Zwróciła uwagę, że w związku z tym, że rodzice często nie rozmawiają na te tematy z dziećmi, to one nie wiedzą, że to różnego rodzaju formy nadużyć seksualnych. "Nie rozumieją też, dlaczego jest to zachowanie niedopuszczalne, dlaczego budzi u ich koleżanek przerażenie czy skrajne emocje" - powiedziała seksuolog.

Przyznała, że wielu rodziców nie potrafi rozmawiać z swoimi dziećmi na tematy, ponieważ nikt ich tego nie uczył. "Skąd mamy umieć, jeśli jesteśmy z tych pokoleń, z którymi nikt na te tematy otwarcie nie rozmawiał" - stwierdziła. "Pokolenie X wychowywało się na podwórku, millenialsów wychowało w dużej mierze podwórko i internet z tym, że wówczas dostępne w internecie treści nie były nacechowane aż skalą takiej przemocy, jak obecnie obserwujemy, nie było tyle pato-treści. Poza tym nie istniały również takie zjawiska jak choćby OnlyFans, czyli zarabiania dużych sum pieniędzy przez nastolatków za pomocą seksualizowania samej czy samego siebie" - zwróciła uwagę dr Długołęcka.

Zaznaczyła, że pierwszym krokiem w trosce o bezpieczeństwo dzieci w internecie jest przyjęcie przed rodziców faktu, że "nie da się je uchronić przed kontaktem z treściami przemocowymi i pornograficznymi oraz zagrożeniem nadużycia seksualnego ze strony dorosłych".

"Mniej więcej do czwartej klasy szkoły podstawowej można stosować aplikacje do kontroli rodzicielskiej. Natomiast w momencie, kiedy u dziecka rozwija się myślenie abstrakcyjne i dziecko staje się o wiele bardziej samodzielne w poruszaniu się w sieci oraz o wiele większą rolę odgrywają rówieśnicy, wówczas - czy nam się to podoba, czy nie - dziecko będzie miało kontakt z treściami o charakterze seksualnym" - powiedziała dr Długołęcka.

Zastrzegła, że "nie zawsze musi to być intencjonalne".

"Dziecko może być np. świadkiem rozmów na ten temat między swoimi kolegami czy koleżankami. Poza tym dzieci wchodzą na dane strony internetowe ze zwykłej ciekawości, chęci eksperymentowania. Starają się również zaimponować rówieśnikom, co sprawia, że mogą stać się obiektem seksualnym" - zwróciła uwagę psychoterapeutka.

Jak podkreśliła, "warto rozmawiać z dziećmi na temat tego, co oglądają nie tylko po to, aby je kontrolować, ale żeby mieć wiedzę, jak radzą sobie w sieci, jak treści, z którymi mają kontakt, na nich wpływają.

Dodała, że rodzice powinni w uczciwy sposób przyjrzeć się własnym zasobom, a więc np. jaką wiedzą dysponują i ją uzupełnić korzystając z konsultacji ze specjalistą, rozmów z innymi rodzicami, fundacjami, czy ze środowiskiem szkolnym. "Samoświadomość polega również na +zaopiekowanie się własnym lękiem+ i zamienieniu bezradności w sprawczość" - wyjaśniła seksuolog.

Zwróciła uwagę, że "dialog z młodymi ludźmi zakłada autentyczne zainteresowanie tym, co ich interesuje, co oglądają bez oceniania, które zabija zrozumienie". "Chodzi o to, żeby dowiedzieć się, dlaczego nasze dziecko sięga po te konkretne treści, co stoi za jego decyzjami, czy np. nie wynika to z jego niskiej samooceny, chęci zaimponowania. Wówczas alternatywą może być wspólne poszukanie aktywności, dzięki którym będzie ono się rozwijało i było bardziej atrakcyjne w grupie rówieśniczej, np. zajęcia artystyczne, teatralne, czy uprawianie jakiegoś sportu. Czasami wymaga to też wsparcia psychologicznego dla dziecka czy młodego człowieka, jakichś spotkań grupowych" - wskazała seksuolog.

Podkreśliła, że "najważniejsze to znalezienie czasu dla dziecka, aby czuło się usłyszane i zauważone".

Jej zdaniem "ucząc dziecko stawiania granic, sami także musimy uszanować, kiedy ono nam je stawia na różnych innych płaszczyznach życia". "Ucząc, że przemoc jest czymś złym, nie możemy jej stosować wobec naszego dziecka" - dodała.

"Ważne, żebyśmy starali się tak wychowywać swoje dzieci, żeby były one liderami w swoich grupach rówieśniczych, żeby w sytuacji, kiedy ktoś będzie rozpowszechniał treści pornograficzne i przemoc - umiało powiedzieć odważnie, że to jest złe i umiało to uzasadnić" - powiedziała dr Długołęcka.

Magdalena Gronek (PAP)

mgw/ jann/ amac/